Dziedzictwo Kulturowe Sztuki Ludowej i Kulinarnej Pogranicza

W 2013 roku Powiat Lubaczowski  i słowackie miasto Medzilaborce realizowały wspólnie  projekt „Festiwal Kultury Polsko-Słowackiej- Dziedzictwo Kulturowe Sztuki Ludowej i Kulinarnej Pogranicza”, współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz budżetu państwa za pośrednictwem Euroregionu Karpackiego, w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska – Republika Słowacka 2007-2013.

W ramach projektu 12 maja 2013 roku odbył się w Lubaczowie „Festiwal Kultury Polsko-Słowackiej Dziedzictwo Kulturowe Sztuki Ludowej i Kulinarnej Pogranicza”, podczas którego można było podziwiać prace lubaczowskich i słowackich rękodzielników, smakować potrawy, charakterystyczne dla obu kultur i słuchać ich ludowej muzyki.  Częścią projektu jest także album  „Dziedzictwo Kulturowe Sztuki Ludowej i Kulinarnej Pogranicza”. Na 110 stronach tej niezwykłej publikacji można znaleźć ponad 120 przepisów na tradycyjne dania kuchni kresowej, którymi podzieliły się koła gospodyń wiejskich z terenu całego powiatu. To pierwszy taki zbiór kresowych przepisów w regionie.

30 stron poświęcono także na prezentację sylwetek i niektórych prac 32 artystów-rękodzielników z terenu powiatu, zrzeszonych w Stowarzyszeniu Twórców Ludowych Ziemi Lubaczowskiej, które skupia artystów zajmujących się m.in. malarstwem, rzeźbiarstwem, bibułkarstwem, haftowaniem czy nawet pisaniem ikon. Ich prace na co dzień można podziwiać w Galerii Sztuki Ludowej w Lubaczowie.

Kuchnia oparta na naturalnych, zdrowych produktach przeżywa dziś swój renesans. Potrawy przez lata zapomniane, wyparte przez przepisy z różnych stron świata, wracają na polskie stoły, królują na lokalnych imprezach i podbijają podniebienia turystów, którzy chcą dziś poznawać nowe miejsca także przez pryzmat ich smaku.

Na terenie powiatu lubaczowskiego przez wieki mieszały się zwyczaje, wiedza, umiejętności i tradycje wielu kultur- polskiej, ukraińskiej, żydowskiej i niemieckiej. Ten swoisty tygiel kultur znalazł swoje odzwierciedlenie także w kresowej kuchni. Znajdziemy tu potrawy, które w licznych odmianach spotkamy także w innych zakątkach Polski, ale i takie, których można posmakować jedynie na terenie Pogranicza polsko- ukraińskiego. Recepturami na takie właśnie dania podzieliło się 40 lubaczowskich kół gospodyń z gmin: Cieszanów, Horyniec-Zdrój, Lubaczów, Narol, Oleszyce, stary Dzików i Wielkie Oczy. Informacje o kołach, ilustrowane wspólnym zdjęciem członkiń i ich przepisy na potrawy ułożone są alfabetycznie według  nazw gmin.

I tak na kartach albumu oprócz sztandarowych przepisów na tradycyjne dania z pogranicza polsko-ukraińskiego, takie jak barszcz ukraiński, szwaby czy maczka, znajdziemy też informacje na temat sposobu przygotowania m.in. całej gamy różnego rodzaju drobiu, chlebów, gołąbków, zup i ciast. Wszystkie receptury ilustrowane są zdjęciami, a niektórym towarzyszą ciekawostki o pochodzeniu potrawy lub okazjach, przy których dawniej ją podawano.

-Zachowanie naszego kulinarnego dziedzictwa, mającego związek z historią regionu i jego warunkami środowiskowymi, wyróżniającego nas w zglobalizowanym świecie, jest jednym z naszych zadań na rzecz przyszłych pokoleń. Z drugiej strony mam też nadzieję, że po zapoznaniu się z albumem i zamieszczonymi w nim fotografiami, mieszkańcy innych zakątków zechcą odwiedzić powiat lubaczowski, by zaczerpnąć roztoczańskiego powietrza, ciało posilić kresowymi smakołykami, a umysł- ludową sztuką i rękodziełem, których u nas nie brak- zachęca na łamach albumu Józef Michalik, Starosta Lubaczowski.

Album, który trafi m.in. do szkół i bibliotek w powiecie, jest ilustrowany zdjęciami autorstwa Krzysztofa Stępnia, który wraz z Mariuszem Frantem zajął się także redagowaniem jego zawartości.  Publikacja powstała przy współpracy Bożeny Stępień i Mariana Bobeckiego, a jej wydawcą jest Powiat Lubaczowski.

Iwona Buczko/ Powiatowe Centrum Kultury