Obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holocaustu w Lubaczowie

Na Podkarpaciu trwają obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holocaustu. Włączyło się w nie ponad 30 podkarpackich miejscowości, również z terenu powiatu lubaczowskiego. W środę (29.01) Starosta Lubaczowski Zenon Swatek uczestniczył w prelekcji Tomasza Roga, Dyrektora Muzeum Kresów w Lubaczowie oraz spotkaniu z Luci Retman, ocaloną z Holocaustu przez Zofię Pomorską z Lubaczowa. W południe delegacje uczciły pamięć lubaczowskich Żydów przy obelisku ku czci pomordowanych Żydów z Lubaczowa i okolic na “Plebańskim Polu” pod Dachnowem.

W murach miejskiej Biblioteki Publicznej Tomasz Róg opowiedział młodzieży z lubaczowskich szkół mało znaną część lokalnej historii, dotyczącą obozu pracy dla żydowskich robotników, który działał w Cieszanowie w czasie II wojny światowej. Przewinęło się przez niego ok.5000 robotników, głównie z Radomia i Warszawy, których zdziesiątkowała mordercza praca (głównie przy kopaniu rowów przeciwczołgowych między Cieszanowem a Gorajcem), głód i choroby.

Następnie głos zabrała Luci Retman, ocalona przez Zofię Pomorską z Lubaczowa, która podarowała jej oryginalną metrykę urodzenia polskiej dziewczynki, wywiezionej raz z rodziną na Syberię. Dzięki temu Lucia wyjechała dobrowolnie na roboty do Niemiec, gdzie pracowała w fabryce sprzętu i dotrwała do końca wojny.

– Musicie się uczyć i sprawiać, żeby świat był dobry, aby więcej nic tak strasznego się nie powtórzyło– apelowała do młodych Lubaczowian L. Retman.

O wojennych przeżyciach swoich rodziców, których ukrywał w czasie wojny Józef Kulpa z Lubaczowa, opowiedział także Simon Lavee.

Następnie wszyscy goście wraz m.in. ze Starostą Z.Swatkiem i przedstawicielami Stowarzyszenia Spadkobierców Polskich Kombatantów II Wojny światowej z Horyńca-Zdroju, udali się na dawne „Plebańskie Pole” pod Dachnowem, gdzie w jednym z masowych grobów pochowanych jest ponad 1000 Żydów z lubaczowskiego getta, a w drugim prawdopodobnie Żydzi z Francji, transportowani do obozu w Bełżcu- wszyscy zamordowani przez hitlerowskich Niemców.

Pomnik został odsłonięty w 2008 roku. Widnieje na nim napis: „Nie znamy waszych nazwisk, lecz zawsze będziecie w naszych sercach. Pamięci Żydów z lubaczowskiego getta oraz innych ofiar holocaustu zamordowanych przez hitlerowskich Niemców w Lubaczowie i okolicach w 1943 roku”, zapisany w języku polskim angielskim i jidysz.

***

Jeszcze dziś ( 29. stycznia) o godz. 17.00 w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Lubaczowie, w ramach Dnia Pamięci, spotkanie z Piotrem Zubowskim, Dyrektorem Powiatowego centrum Kultury w Lubaczowie, autorem książki „Obertyn – opowieści o życiu miasteczka”. To polsko-ukraińska publikacja stanowiąca efekt międzynarodowego projektu naukowego, poświęconego jednemu z miasteczek dawnego województwa stanisławowskiego – Obertynowi. Na podstawie relacji mówionych i spisanych wspomnień, przedstawiono w książce obraz wspólnego życia Polaków, Ukraińców i Żydów w południowo-wschodnich województwach II Rzeczypospolitej. Opowieści mieszkańców obrazują życie w małym miasteczku na Pokuciu od ok. 1918 roku do końca lat 50. XX w.

W bibliotece czynna jest też ekspozycja poświęcona rodzinie Ulmów z Markowej oraz innym polskim rodzinom, które ratowały przedstawicieli społeczności Żydowskiej w województwie podkarpackim.